#6 | Hoe maak je voornemens concreet en behapbaar?

‘Gap’ tussen denken en doen

Uit onderzoek dat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in juni 2021 heeft gepubliceerd blijkt dat 58 procent vindt dat ze zelf klimaatbewuster zouden moeten leven. Uit dit onderzoek komt ook dat we vinden dat ons eigen gedrag effect heeft op klimaatverandering. Behoor jij (net als ik) tot deze groep?

Er blijkt een verschil te zijn tussen vinden (denken) én doen. Theoretisch opgeleiden denken veel vaker duurzaam t.o.v. praktisch opgeleiden maar bij de meeste dagelijkse activiteiten is er nagenoeg geen verschil in duurzaam gedag. Dat geldt ook voor stedelingen ten opzichte van bewoners op het platteland. Met andere woorden, er is een groot verschil tussen duurzaam denken en duurzaam doen.

Dit bleek ook afgelopen dinsdag 14 maart bij het Gala van een krachtig klimaat in Tivoli waar ik aanwezig was. Het was een interessante avond met veel inspirerende sprekers. De ernst van de klimaatverandering werd goed voor het voetlicht gebracht door de vele wetenschappers die aan het woord kwamen; de uitdagingen waarvoor we staan zijn enorm. Ondanks dat er vele goede intenties zijn, op alle niveaus, hebben we te maken met een ‘implementatiegap’: we moeten van denken naar daadwerkelijk doen!

Dat ‘doen’ hoeft niet altijd groot te zijn. Ook kleine activiteiten dragen bij aan het groter geheel. Zoals een spreker het afgelopen dinsdag mooi verwoordde: “We zijn samen geen druppel op de gloeiende plaat, maar een regenbui.” 

“We zijn samen geen druppel op de gloeiende plaat, maar een regenbui.” 

Het klimaat verandert, nu wij

Hoewel we vinden dat we duurzamer moeten leven, is dat niet altijd eenvoudig. Dat vraagt ander gedrag. Zoals we in blog #2 hebben we kunnen lezen kost het veranderen van gewoontes veel tijd en energie. Daarom is het beter om voornemens concreet en behapbaar te maken en niet teveel tegelijk te willen veranderen, want dan is de kans groter dat we het volhouden.

Dit geldt ook voor veranderingen in organisaties. Veel organisatieveranderingen mislukken omdat ze niet concreet gemaakt worden. Veranderingen gaan vaak over ‘beter samenwerken’, of ‘we moeten innovatiever en wendbaarder worden’. Het gaat over een cultuurverandering of een de implementatie van een nieuw ICT-systeem. Maar het blijft vaak onduidelijk wat de medewerker morgen nu precies anders moet gaan doen.

Ben Tiggelaar verwoordt het treffend in onderstaande video: “Begin met ridicuul kleine stapjes" [04:21].

Van abstract naar concreet

Over te groot en te vaag gesproken: wat houdt klimaatbewuster leven in? Wat betekent dit concreet? Voor mezelf heb ik aantal voornemens concreet gemaakt. Hiervoor heb ik het Change Mindset Model van Van Baaren & Van Leeuwen van de Change Behavior Group als inspiratie gebruikt (zie onderstaande model). 

Stap 1: Formuleer het abstracte probleem

Stap 2: Formuleer het abstracte voornemen/de veranderopgave (Wanneer zijn we blij?)

Stap 3: Breng in kaart wat de probleemgedragingen zijn voor jou op dit moment?

Stap 4: Formuleer de ‘doelgedragingen’ zo concreet mogelijk: wat kun je morgen anders doen?

(en kies de voornemens die je het meest eenvoudig kunt aanpassen en dus kunt volhouden)

Hieronder vul ik de stappen voor mezelf in. Voordat ik dat doe, eerst nog een korte toelichting. Hoewel ik bij lange na geen rolmodel ben als het gaat om duurzaamheid (en ook niet de intentie heb om dat te worden), is het niet dat we op dit moment niets doen. We hebben afgelopen jaren al wat stappen gezet:

• We hebben zonnepanelen, een regenton en inmiddels zijn aardig wat tegels uit de tuin verdwenen
• We gebruiken nauwelijks onze droger meer
• Shampoo is plastic vrij
• Ik reis veel met OV (of fiets) en laat steeds vaker de auto staan
• Afvalscheiding doen we al jaren en zit bij iedereen van ons gezin in het ‘systeem’
• Koken doen we met de deksel op de pan, we laten apparaten niet onnodig aanstaan
• Een van de laatste voornemens: minder/geen restjes en kliekjes weggooien. Dit gaat ons steeds beter af. Het helpt natuurlijk wel dat we drie pubers hebben die altijd honger hebben.
• De volgende auto wordt hybride. 

Mijn concrete voornemens voor komende maanden

Stap 1: Abstracte probleem -> klimaatverandering

Stap 2: Abstracte veranderopgave -> klimaatbewuster leven

Stap 3: Concrete probleemgedragingen:

• Ik merk dat we wekelijk veel plastic afval hebben, kunnen we daar iets mee? Ik vergeet bijv. heel vaak een tas als in de supermarkt ben waardoor ik een plastic tasje moet kopen.
• Laaghangend fruit vind ik korter douchen, maar dit vind ik erg lastig. 
• We proberen minder vlees te eten maar dat verschilt per week. (Uit onderzoek blijkt dat een dag zonder rundvlees evenveel water bespaart als een maand niet douchen).

Stap 4: de vertaling naar concrete doelgedragingen:

• Vanaf nu neem ik altijd herbruikbare tasjes mee naar de winkel zodat ik geen plastic tasje meer hoef te kopen
• Thuis gaan we plastic (brood)zakken zo veel mogelijk hergebruiken 
• Ik ga vanaf nu maximaal 5 minuten douchen (dit wordt voor mij de meest lastige gewoonte die ik moet veranderen).
• Maximaal 3 keer per week eten we vlees (of we hanteren een maximum van 300 gram per week)
• Ik ga me verdiepen in andere (makkelijke) manieren die bijdragen aan een duurzamer leven. De resultaten ga ik binnenkort delen in een blog.

Als voornemens heel concreet gemaakt zijn, kun je per ‘doelgedrag’ concrete technieken en interventies bedenken om het voornemen uit te voeren en vol te houden. Daarover ga ik in een andere blog ook dieper in.

In onderstaande model heb ik mijn voornemens ingevuld.

Bij het formuleren van de probleem- en doelgedragingen heb ik gekeken naar activiteiten waarvan ik verwacht dat ik ze kan volhouden. Ik heb geen voornemens geformuleerd die het goed doen voor de bühne maar waarvan ik weet dat ik ze niet kan waarmaken. Dus ja, daarom staat 'niet meer vliegen' er niet op. 

Waarom is de gap tussen denken en doen zo groot?

Om goede voornemens vol te houden, is het belangrijk dat we het ook echt zelf willen. De motivatie moet van onszelf komen; we moeten niet iets doen omdat anderen dat willen, of omdat we vinden dat het 'hoort'. Want zelfs als we het echt graag willen of iets heel belangrijk vinden, is het al heel moeilijk om goede voornemens vol te houden. Dit komt enerzijds omdat het lastig is om een gewoonte te veranderen of een nieuwe gewoonte aan te leren (zie blog #2) en anderzijds omdat we ook groot belang hechten aan gemak en comfort. 

Een voorbeeld: de cybercrminialiteit neemt steeds meer toe. Daarom is het belangrijk dat we per account andere wachtwoorden kiezen. Eigenlijk weten we dat allemaal. En als we rondvragen, zegt iedereen dat het heel belangrijk is om verschillende wachtwoorden te gebruiken. Maar de praktijk is weerbarstiger: het is veel makkelijker onthouden om voor alle inlogs hetzelfde wachtwoord te gebruiken. Herken je dit? Dit geldt voor heel dingen. 

Ook daarom is het goed om kleine voornemens per keer te veranderen. Of zoals Tiggelaar het zegt in de video: "Begin met ridicuul kleine stapjes". Zodra iets een gewoonte is geworden, kunnen we nieuwe veranderingen toevoegen. Met als stip op de horizon: de abstracte veranderopgave, in dit geval, klimaatbewuster leven.

P.s.

Hieronder nog een video die uitlegt hoe je doelstellingen concreet en specifiek kan maken met de SMART-formule.

• Wil de mijn blogs volgen? Abonneer je op mijn 'nieuwsbrief' en je krijgt een seintje als een nieuwe blog live staat. (Tip: zet info@goedevoornemensvolhouden.nl in je contactenlijst zodat de nieuwsbrief niet in je spammap terechtkomt) 
• Als je hieronder een reactie plaatst, is je e-mailadres niet zichtbaar.